Uniswap Borsası Nasıl Kullanılır? Uniswap Kullanma Rehberi

Uniswap borsası, alıcıların ve satıcıların talep yaratmasına gerek kalmadan ERC20 token’ların takas edilmesi için Ethereum üzerinde kurulan bir protokoldür. Uniswap, herkesin ERC20 token’larını takas etmesine izin veren, Ethereum tabanlı merkezi olmayan bir değişim (DEX) platformudur. Uniswap V3, konsantre likidite ve çoklu ücret katmanları gibi yeni özellikler eklenerek Mayıs 2021’de piyasaya sürüldü.

Her geçen gün gelişen merkezi olmayan finans (DeFi) ekosistemi, krediler ve sigorta gibi finansal uygulamalarda merkezi aracıların yerini almak için üstüne koyarak ilerliyor. Uniswap da buekosistemdeki temel platformlardan bir ve merkezi olmayan kripto para borsalarına (DEX) en iyi örneklerden biridir.

DEX’ler bilgisayar korsanlığı, yanlış yönetim ve keyfi ücretler dahil olmak üzere merkezi rakiplerindeki birçok sorunu çözmeyi amaçlar. Bununla birlikte, merkezi olmayan borsaların kendi sorunları da vardır. En önemli sorun, likidite eksikliğidir. Likitide eksikliği, bir borsada dolaşan para miktarının azlığı anlamına gelir.

Uniswap, merkezi olmayan borsaların likidite sorununu, borsanın bu likiditeyi yaratan alıcılara ve satıcılara bel bağlamadan token takas etmesine izin vererek çözmeye çalışıyor. Aşağıda, Uniswap’ın nasıl çalıştığını ve nasıl önde gelen merkezi olmayan borsalardan biri haline geldiğini anlatıyoruz.

Uniswap Borsası Nedir?

Uniswap, ERC20 token’larını değiştirmek için Ethereum üzerinde yer alan bir protokoldür. Ücret koparmak için tasarlanmış çoğu borsadan farklı olarak, Uniswap bir kamu malı hizmeti verecek şekilde tasarlanmıştır. Yani, topluluğuna platform ücreti veya aracı ihtiyacı olmadan token ticareti yapma imkanı sağlar. Ayrıca Uniswap, fiyatları belirlemek ve alım satım yapmak için alıcıları ve satıcıları eşleştiren çoğu borsadan farklı bir sistem uygular. Uniswap bu işlemleri yapmak için basit bir matematik denklemi, token havuzları ve Ethereum kullanır.

Uniswap Borsası Neden Bu Kadar Popüler?

Uniswap’ın diğer merkezi olmayan borsalardan temel farkı, “Constant Product Market Maker/Sabit Ürün Piyasa Yapıcı” adı verilen bir fiyatlandırma mekanizmasını kullanmasıdır.

Uniswap, emir defteri kullanmaması nedeniyle dijital borsaların geleneksel sistemini geride bırakmıştır. Yukarıda da söylediğimiz gibi Constant Product Market Maker adında bir model kullanır. Bu model, Otomatik Piyasa Yapıcı (Automated Market Maker-AMM) olarak bilinen modelin bir başka türüdür.

Otomatik piyasa yapıcılar, kullanıcıların işlem yapabileceği likidite rezervlerini (ya da likidite havuzlarını) tutan akıllı sözleşmelerdir. Bu rezervler ise likidite sağlayıcılar yani kullanıcılar tarafından fonlanır. Havuza alım-satımı yapılacak her iki token’dan eşit değerde yatıran herkes, bir likidite sağlayıcısı olabilir. Bunun karşılığında, alım satım yapanların bu havuzlara ödedikleri komisyonlar likidite sağlayıcılara havuzdaki payları ölçüsünde dağıtılır.

Likidite sağlayıcılar, iki token’dan eşit miktarda yatırarak bir piyasa oluşturur. Bunlar ya Ethereum ve bir ERC20 token’ı ya da iki ERC20 token’ı olmak zorundadır. Bu havuzlardaki bir token genellikle USDC ve USDT gibi stabilcoin’lerden oluşur. Fakat bu noktada illa ki stabilcoin olmalı diye bir zorunluluk yoktur.

Örnek olarak ETH/USDT likidite havuzunu inceleyerek bir denklem oluşturalım ve bu denklemde  havuzun ETH kısmına X ve USDT kısmına da Y diyelim. Uniswap, bu iki tutarı alıp havuzdaki toplam likiditeyi bulmak için birbiriyle çarpar. Bu denklemde havuzdaki toplam likidite de K olsun. Uniswap sisteminin ana fikri, K’nın yani havuzdaki toplam likiditenin sabit kalması gerektiği üzerine kuruludur. Yani likidite hiçbir zaman tükenmemelidir. Bu denklemde havuzdaki toplam likidite için formül şu şekildedir:

X * Y = K

Peki, Birisi bir işlem yapmak istediğinde ne olur?

Zeynep’in ETH/USDT likidite havuzunu kullanarak 200 USDT karşılığında 1 ETH aldığını varsayalım. Bunu yaparak havuzun USDT kısmını artırmış ve ETH kısmını da azaltmış olur. Bu da ETH fiyatının yükseleceği anlamına gelir. Çünkü Zeynep’in yaptığı bu işlemin ardından havuzda daha az ETH kalır ve yukarıda da anlattığımız gibi toplam likiditenin (K) sabit kalması gereklidir. Uniswap’ta token’ların fiyatlarını belirleyen mekanizma bu şekilde işlemektedir.

Uniswap Borsası Üzerinde Token/Coin Listelemek

Uniswap’ta herhangi bir ERC20 token’ı kolayca listelenebilir. Bunun için hiçbir kişi ya da kurumdan izin gerekmez. Uniswap’taki her token’ın kendi akıllı sözleşmesi ve likidite havuzu vardır eğer yoksa da kolayca oluşturulabilir.

Uniswap protokolü, merkeziyetsiz olduğu için herhangi biriyle iletişime geçilen bir listeleme süreci yoktur. Kullanıcıların işlem yapabileceği bir likidite havuzu mevcut olduğu sürece, herhangi bir ERC20 token’ı bu borsada kullanıma sunulabilir. Bu sayede Uniswap listeleme ücreti de almaz ve bir anlamda kamu yararına çalışır. Yani listelenmek istenilen token için bir likidite havuzu oluşturup ekleyeceğimiz token’ın değeri karşılığında bir başka ERC20 token veya Ethereum eklemeliyiz. Örneğin, Misalcoin adındaki token’ı Uniswap’a eklemek için 100 dolarlık Misalcoin ve 100 dolarlık da Ethereum koyarak Misalcoin/ETH işlem paritesini açmış oluruz. Ancak bu paritenin likiditesi, her iki token’dan da 100 dolarlık koyduğumuz için sadece 100 dolar kadardır.

Uniswap UNI Token Nedir?

Uniswap’ın yerel token’ı olan UNI, bir yönetişim token’ı olarak bilinir. UNI token, sahiplerine üretilmiş token’ların topluluğa ve geliştiricilere nasıl dağıtılması gerektiği ve ücret yapılarında bir değişiklik de dahil olmak üzere, platformdaki yeni gelişmeler ve değişiklikler üzerinde oy kullanma hakkı verir.

Uniswap Borsası Nasıl Para Kazanır?

Bu soruya verilecek en kısa ve en net cevap, “kazanmaz” olacaktır.

Uniswap, Paradigm tarafından desteklenen merkeziyetsiz bir protokoldür. Tüm komisyonlar likidite sağlayıcılara gider ve kuruculardan hiçbiri protokol aracılığıyla yapılan işlemlerden bir pay almaz.

Şu anda likidite sağlayıcılara ödenen komisyonlar işlem başına %0,3’tür. Varsayılan olarak bu ücretler likidite havuzlarına eklenir fakat likidite sağlayıcılar istedikleri zaman paralarını çekebilir. Yukarıda da söylediğimiz gibi komisyonlar, her bir likidite sağlayıcısının havuzdaki katkısı ölçüsünde dağıtılır.

Net bir bilgi olmasa da, gelecekte elde dilecek komisyonların bir kısmı Uniswap’ın geliştirilmesi için bir fon olarak ayrılabilir.

Uniswap’ta Nasıl İşlem Yapılır? Uniswap Alım Satım Yapmak

Uniswap aracılığıyla, ETH veya platform tarafından desteklenen binlerce ERC20 token’ından herhangi birini satın alabilirsiniz. Bunu yapmak için, herhangi bir işlem ücretini ödemek için cüzdanınızda bir miktar ETH’ye ve istediğiniz ERC20 token’ı için ticaret yapacak bir ERC20 token’e ihtiyacınız olacak. Bu, ETH veya başka bir ERC20 token da olabilir.

Örneğin 10 dolarlık Uniswap (UNI) almak istiyorsanız, cüzdanınızda 10 dolarlık USD Coin (USDC) ve işlem ücretini karşılamak için bir miktar Ethereum bulundurmanız gerekiyor. Aşağıda çok kısa bir şekilde, adım adım Uniswap borsasında nasıl işlem yapılır bunu anlatalım.

1. Uniswap sitesine gidin.
2. Cüzdanınızı bağlayın. MetaMask, Trust Wallet, WalletConnect, Fortmatic, Coinbase Cüzdanı ya da desteklenen başka bir Ethereum cüzdanını kullanabilirsiniz.
3. Takasla vermek istediğiniz token’ı seçin.
4. Takasla almak istediğiniz token’ı seçin.
5. Swap (takas et) tuşuna tıklayın.
6. Açılır pencerede işlemi kontrol edin.
7. Cüzdanınızdaki işlem talebini onaylayın.
8. İşlemin Ethereum blokzincirinde onaylanmasını bekleyin. İşlemin durumunu Etherscan‘den takip edebilirsiniz.

Uniswap V2 ve V3

Uniswap, Kasım 2018’de piyasaya sürüldü. Ardından Uniswap V2‘nin Mayıs 2020’de piyasaya sürülmesi, doğrudan ERC20’den ERC20’ye takaslara izin veren ve mümkün olduğunda Wrapped Ether’i (WETH) denklemden çıkaran büyük bir yenilikti. Uniswap V2 ayrıca OmiseGo (OMG) ve Tether (USDT) gibi uyumsuz ERC20 token’ları destekledi ve kullanımını daha cazip hale getiren bir dizi teknik iyileştirme yaşadı.

Mayıs 2021’de Uniswap V3 piyasaya sürüldü ve Uniswap’ın bu son ürünü beraberinde birçok yenilik getirdi. En önemlisi, likidite sağlayıcılarının özel bir fiyat aralığında likidite tahsis etmelerini sağlayan konsantre likidite sistemiydi.

Uniswap Airdrop ve Uniswap Toplam Arz

Uniswap Eylül 2020’de, 1 Eylül’den önce Uniswap borsası protokolüyle etkileşime giren her cüzdan adresine 400 UNI göndererek ağın yönetişim token’ı olan UNI’yi başlattı.

Uniswap, dört yıl içinde %60’ı genel kullanıcıya, %21.5’i Uniswap çalışanlarına ve kalan %18,5’i yatırımcılara ve danışmanlara sunulmak üzere toplam 1 milyar UNI piyasaya sürmeyi planlıyor.

Uniswap Güncel Gelişmeler

Bir yıldan kısa bir süre içinde, Uniswap V2 platformu muazzam bir büyüme kaydetti.

Şubat 2021’de 100 milyar doları aşan işlem hacmine ulaşan ilk merkezi olmayan borsa oldu ve şu anda günlük işlem hacmi genellikle 1 milyar doları aşıyor. Bu performans, yalnızca işlem hacmine göre en büyük DEX değil, aynı zamanda en popüler beş borsadan biri haline geldiğini gösteriyor.

Bu arada, Uniswap yönetişim belirteci olan UNI, 44 doların üzerinde bir zirveye ulaştıktan sonra piyasa değeri ile en büyük 10. kripto para birimi olmaya kadar yükseldi.

Ancak Uniswap için her şey iyi gitmedi. Ethereum ağındaki büyük tıkanıklığın bir sonucu olarak, işlem ücretleri normali seviyeleri aştı ve Uniswap’ta işlem yapmak oldukça pahalıya mâl olmaya başladı.

Mayıs 2021’de Uniswap V3 piyasaya sürüldü.