DEV REHBER: ICO Nedir, Neden Yapılır?

Her yeni fikir hayata geçmek için belirli bir miktarda sermayeye ihtiyaç duyar. Kripto para dünyasında da bu durum farklı değil. Bitcoin’den sonra piyasaya sunulan Ethereum, Litecoin gibi pek çok altcoin fikri de -proje süreçlerini finanse edebilmek için- sermayeye ihtiyaç duydu. Kripto para ekosistemi, hayatımıza kattığı tüm diğer yeniliklerin yanı sıra, kendi içerisindeki problemlere çözüm üretmekte de çok başarılı. Peki, önemli bir probleme çözüm sunan ICO nedir?

ICO, basitçe, Blockchain tabanlı yeni bir projenin, kendisini geniş kitlelere tanıtarak fon toplamak için başvurduğu popüler bir kaynak yaratma yöntemidir. ICO, beraberinde getirdiği risklere rağmen yatırımcılar için de önemli avantajlar sunar.

Son zamanlarda kripto para piyasasıyla ilgili yapılan en popüler aramalardan biri de ICO nedir sorusu. Biz de bu içeriğimizde IPO nedir, ICO nedir, ICO neden yapılır, ICO yatırımlarında nelere dikkat edilmelidir gibi konuları kapsamlı bir şekilde inceleyeceğiz.

TAVSİYE: Aklınızda yeni bir kripto paranın ICO’suna katılıp yatırım yapmak varsa ve ICO nedir anlamaya çalışıyorsanız yazının tamamını ve Doğru ICO Nasıl Seçilir? rehberimizi okumanızı öneriyoruz. ICO’lar -aşağıda detaylıca açıkladığımız nedenlerden dolayı- dolandırıcılar tarafından sıklıkla kullanılan bir dolandırma yöntemi de olabiliyor. Bu nedenle ICO’lara katılırken son derece tedbirli olmanız ve sadece güvenilir borsalardaki ICO’lara katılmanız gerekir. Bu bile yetmeyebilir! Kripto para piyasası hakkında bilgi sahibi olmaya vakit ayırmanız dolandırıcılık amaçlı yapılan ICO ya da airdrop tuzaklarına düşmemeniz açısından son derece önemli. 

Hemen hızlıca IPO ve ICO nedir sorularıyla başlayalım:

ICO Nedir?

ICO nedir daha iyi anlayabilmek için önce geleneksel finans dünyasındaki IPO kavramıyla başlamak yerinde olur. IPO ve ICO temelde kaynak yaratma faaliyetleridir; ancak aralarında son derece önemli farklılıklar bulunur. Sıklıkla birbirlerinin yerine kullanıldıklarına şahit olsanız da IPO ve ICO arasındaki farkları anlamak neye, hangi şartlarda yatırım yaptığınızı bilmeniz açısından son derece önemlidir.

IPO Nedir?

İngilizce Initial Public Offering teriminin baş harflerinden oluşan IPO, basitçe İlk Halka Arz anlamına gelir. Şirketlerin -genellikle- yeni yatırımları için finansal kaynak sağlamak (fon toplamak) amacıyla bir araç olarak kullandıkları IPO, şirketin hisselerini farklı yatırımcılara satması sürecidir. Başka bir ifadeyle “bir şirketin, önceden özel olan hisselerini ilk kez borsaya sunarak halka açması ve satışa çıkarmasıdır” da diyebiliriz. Şirket hisseleri, borsada listelenmeye başladığında şirketle ilgilenen kişiler ve diğer şirketler, hisseleri belirli fiyatlara satın alabilir.

IPO, büyümek için sermaye arayan küçük şirketler ya da yıllardır piyasada olan büyük şirketler tarafından yapılabilir. Bir şirket,

• yatırımlarını finanse etmek,
• piyasa rekabetine daha güçlü bir şekilde katılmak,
• kurumsallaşmak,
• globalleşmek,
• likidite sağlamak
• finansal kurumlar nezdinde kredibilitesini artırmak

gibi farklı sebeplerle halka arz kararı verebilir. Birçok halka arz yöntemi vardır ve farklı koşullara bağlı olarak şirketin paylarını halka arz etme şekli de değişebilir.

Devletçe yasal çerçevesi çizilmiş olan IPO süreçleri pek çok aşamadan oluşur ve bir şirket, belirli şartları sağladığında halka arz sürecini başlatabilir. IPO sürecinde şirketler, potansiyel yatırımcıların bilinçli bir karar vermelerine yardımcı olmak için şirketlerini şeffaf bir şekilde ortaya koyan resmi belgeler hazırlar ve denetimden geçerler.

Halka arz kararı veren şirket önce aracı kurumlar ile iletişime geçerek uygunluk denetimine tabi tutulur. Şirketin finansal durumu, ticari sicili, gelecekteki projeleri gibi pek çok farklı başlık resmi kurumlarca (ülkemizde SPK ve Borsa İstanbul) incelenir.

Özetle IPO, sigorta şirketi, banka, avukat gibi farklı tarafların da dahil olduğu karmaşık ve zorlu bir süreçtir. İlgili kurumlar onay verdiğinde de halka arz edilen şirketin payları, borsada işlem görmeye başlar.

ICO Nedir?

Initial Coin Offering teriminin kısaltması olan ICO da kripto para dünyasında ilk arz anlamına gelir diyebiliriz. Initial Coin Offering terimi, farklı kaynaklarda İlk Kripto Para Arzı, İlk Para Teklifi, İlk Sikke Arzı, İlk Token Arzı ya da ön satış olarak karşımıza çıkabiliyor.

ICO, Blockchain tabanlı projelerin geliştirilmesini finanse etmek amacıyla proje geliştiricileri tarafından kullanılan yeni bir sermaye edinme yöntemidir. Sermaye, projenin kendi kripto para birimini ya da token’ını erken destekçilere (yatırımcılara) satma yoluyla toplanır. Bu satma ve satın alma aşamasında -çoğunlukla- ortada geliştirilmiş bir proje (işlevsel bir ürün) değil, sadece bir fikir vardır. Basitçe yatırımcılar, geleceği tamamen belirsiz olan bir dijital varlığa geliştirici ekibe güvenerek yatırım yapar.

ICO’lar için bir kitle fonlaması (crowdfunding) aracı olduğuna yönelik tanımlar da duyabilirsiniz; ancak ICO’ya tam olarak kitle fonlaması diyemeyiz. Kitle fonlaması kapsamındaki kampanyalarda toplanan fonlar bağıştır. Kişiler, kampanyayı bir karşılık beklemeksizin maddi olarak destekler. Bu yüzden ICO için sıklıkla kitle satışı (crowdsales) tanımı kullanılır.

ICO’nun bitiminden bir süre sonra (Bu süre, projenin teknik dokümanında belirtilmiş olmalıdır.) kripto para ya da token, belli başlı borsalarda listelenmeye başlar. Bir kripto para ya da token’ı satın almak için elbette tek seçeneğiniz ICO’lar değildir. Proje tamamlanıp borsalarda listelenmeye başladığında da ilgili coin ya da token’ı alıp satabilirsiniz.

IPO ve ICO nedir tanımladıktan sonra aralarındaki farkları bilmenin neye, hangi şartlarda yatırım yaptığınızı bilmek açısından son derece önemli olduğunu bir kez daha vurgulayalım. ICO ve IPO terimleri isim olarak birbirlerine benzese ve sıklıkla birbirlerinin farklı versiyonlarıymış gibi kullanılsa da aslında ikisi finansman elde etmenin farklı yollarıdır. Süreçler arasında yasal düzenlemelerden ilerleme aşamalarına, yatırımcıların yasal haklarından kazanımlarına kadar bir dizi önemli farklılık bulunur.

ICO ve IPO Arasındaki Farklar Nelerdir?

Pre-ICO Nedir?

Proje geliştiricileri, ICO yapmak için de paraya ihtiyaç duyabilir. Burada da devreye Pre-ICO süreci giriyor. Girişimciler, Pre-ICO’da elde ettikleri fonları, asıl ICO’larını başlatmak için kullanır.

ICO’lar ve Pre-ICO’lar arasındaki farkları genel olarak şöyle özetleyebiliriz:

• Pre-ICO, asıl ICO’dan, genellikle, bir-iki ay önce yapılır.
• Pre-ICO süreci ICO sürecinden, genellikle, daha kısadır.
• Pre-ICO’da ICO’ya oranla daha az sayıda dijital varlık satışa sunulur.
• Pre-ICO’da ICO’ya oranla fiyatlar daha düşüktür.
• Pre-ICO’lar sınırlı sayıda yatırımcıya sunulabilir (bu yüzden bir Pre-ICO dakikalar içerisinde tamamlanabilir).
• Pre-ICO yatırımcıları, satın aldıkları dijital varlıkları cüzdanlarına aktarmak için daha uzun süre bekleyebilir (ICO’nun tamamlanması gerekir).

Tekrar ICO nedir sorusuna dönelim ve konuyu farklı açılardan detaylandırmaya çalışalım:

Her yeni Blockchain ve kripto para projesi, spesifik bir sorunu çözmek, özgün ve yepyeni bir hizmet sunmak, belirli bir prosedürü hızlandırmak ya da daha güvenli bir hale getirmek gibi amaçlarla yola çıkıyor. Tabii arkalarındaki bu hedef farkları da her birinin değerini ve popülaritesini etkiliyor.

ICO’nun Faydaları Nelerdir?

• ICO etkinlikleri, kripto para ekosisteminin önemli dinamiklerinden biridir; çünkü geleneksel yöntemlerle finanse edilmesi oldukça zor olabilecek açık kaynaklı yazılım projelerine, projenin en başında geliştirilebilmesi için fon sağlamaya yardımcı olurlar. Böylelikle piyasa sürekli olarak güçlenip genişler.
• ICO’ların elbette yatırımcılar için de bazı faydaları var. ICO sürecinde satın alınan dijital varlıklara biçilen değer genelde oldukça düşük olur. Bu da piyasada “dipten almak” olarak tabir edilen fırsatı doğurur. Kısaca ICO’lar, yatırımcı için fiyat açısından daha ucuz bir yatırım olanağı sunar.
• ICO’lar, satılan dijital varlığın nasıl yapılandırıldığına bağlı olarak size ileride kazanılacak olan gelirden pay alma, projenin ürünlerine ya da hizmetlerine ayrıcalıklı erişim gibi faydalar da sağlayabilir (detaylı bilgi için ICO Süreci Nasıl İlerler Rehberi).
• Ayrıca ICO’lar, piyasada eşit dağılımı güçlendirmenin de bir yolu. ICO etkinlikleri sayesinde ilgili dijital varlığın daha ilk aşamada dünyanın her yerinden farklı insanlara dağıtılarak bazı kişilerin piyasayı domine etmesinin de önüne geçilebiliyor. Bu da arz ve talebe göre şekillenen piyasada dijital varlıkların homojen dağılımı demek.
• Öte yandan bir ICO ile, projenin ve ekibin adı geniş kitlelere duyurularak projenin piyasaya çıktığında ilgi görmesinin de altyapısı kuruluyor diyebiliriz.

TAVSİYE: Yatırımcılar -çoğunlukla- dipten düşük fiyatlara satın alarak yüksek düzeyde kâr elde etme yolu olarak görse de aslında ICO’lar, bir projenin gelişmesine ve piyasaya yeni bir soluk getirmesine yardımcı olmamızı da sağlıyor. Bu tür bir bakış açısıyla hareket ettiğinizde katılacağınız ICO’lar konusunda daha doğru bir değerlendirme ve seçim yapabilirsiniz.

NOT: Bildiğiniz gibi her ülkenin kripto paraları tanımlayışı ve ele alışı farklı olabiliyor. Bazı ülkeler, kripto paraları menkul kıymet olarak değerlendiriyor. Bu nedenle de bazı kripto para projeleri, ABD gibi ülkelerde ICO gibi çok daha kolay süreçlerle değil de, IPO gibi resmi kurumların denetimine tabi oldukları karmaşık süreçlerle halka arz edilebiliyor. Bunu tercih etmeyen geliştiriciler, ICO yaparak ABD vatandaşlarını ön satış sürecinin dışında tutabiliyor.

ICO Nedir: Risk mi, Kazanç mı?

ICO nedir sorusuna cevap arayan bir yatırımcının bilmesi gereken ilk şey, ICO sürecindeki bir projenin -çoğunlukla- bitmiş, kullanıma hazır bir ürünü/hizmeti olmaz. ICO, projeyi başlatabilmek için gerekli olan sermayeyi bulma aracıdır ve ICO’da yatırım yapılan “şey” aslında -henüz- yoktur. ICO, geliştirici ekibin “Harika bir fikrimiz var; ama geliştirmek için zamana ve paraya da ihtiyacımız var. Bize güvenin ve henüz gerçekleşmemiş fikrimizi satın alın.” deme şeklidir. 

Geçmişten günümüze bazı ICO’ların yatırımcılarına çok yüksek kazançlar sağladığını da yatırımcıların paralarını toplayıp ortadan kaybolan sözde geliştiricileri de gördük. Öte yandan her güvenilir ICO, başarılı olacak diye bir şey de yok. Bazı ICO’lar yatırımcıların ilgisini çekmeyebilir, kötü performans gösterebilir, hedeflerine ulaşamayarak iptal edilebilir.

ICO’nun Avantajları ve Dezavantajları

• Piyasayı geliştirir ve canlandırır; ama dolandırıcılık faaliyetleri için de uygun bir zemin oluşturur. ICO’lar popülaritesini arttırdıkça beraberinde öngörülemeyen fırsatları ve riskleri de getirdi. Birçok yatırımcı ICO’ları, hızlı ve yüksek miktarda kâr sağlamanın anahtarı gibi algılıyor. Yatırımcılarına muazzam miktarlarda kazanç sağlayan ICO’lar olduğu gibi dolandırıcılık amacıyla yapılan ve yatırımcılara ciddi kayıplar yaşatan ICO’lar da var.

• Çok yüksek getiri potansiyeli vardır; ama her zaman piyasada umduğu karşılığı bulamayabilir. ICO’dan aldığınız bir dijital varlık, belirlenen değerin çok çok üzerine çıkabilir ve ilk yatırımınızı ciddi oranlarda katlayabilir. Ancak elbette tam tersi de olabilir. Bazı ICO süreçleri beklenen talebi göremeyip iptal edilebileceği gibi proje, piyasaya çıktığında da talep görmeyebilir ve fiyatlar hızla düşebilir (hatta sıfırlanabilir).

• Getirileri cazip olabilir; ama sürü psikolojisini tetikleyerek yanlış kararlar verilmesine sebep olabilir. ICO yatırımcıları, geçmişten bugüne çok yüksek miktarlarda kazanç sağlayan ICO’ların rehavetine kapılarak duygusal bir yaklaşım içerisinde olabilirler. Kişiler, yatırım yapmaya -genellikle- satın alacakları dijital varlığın piyasaya çıktığında çok büyük bir başarı yakalayacağına inanarak motive olurlar. Piyasadaki umut ve coşku ortamı yatırımcıları yanlış yönlendirebilir. Bu tür bir coşkuya kapılmamak ve mantık çerçevesinde değerlendirme yapmak gerekir.

• ICO yapmak ya da ICO’lara katılmak son derece özgür süreçlerdir; ama yasal düzenlenmelerin olmaması çeşitli handikaplar yaratabilir. Bu iş için tasarlanmış bazı çevrimiçi hizmetleri kullanarak dakikalar içerisinde kendi token’ınızı oluşturabilirsiniz. Kripto para birimlerinin ya da token’ların herhangi bir yasal garantisi yok. Bu nedenle de yatırımcılar, aynı zamanda iyi birer araştırmacı olarak kendilerini olası olumsuz durumlardan korumalıdır. Öte yandan bir IPO’da hisse satın aldığınızda bu işleme dair belgeleriniz vs olur. Ancak ICO’da satın aldığınız dijital varlıkları, cüzdanınızın özel anahtarlarını (private key) unuttuğunuzda sonsuza dek kaybedersiniz.

• Piyasayı desteklemek önemlidir; ama kimi, neyi desteklediğinizi bilmeniz koşuluyla. ICO sayesinde beğendiğiniz, faydalı olacağını düşündüğünüz, piyasaya önemli katkılar sunacağına inandığınız projeleri ve dolayısıyla da kişileri/ekipleri destekleme fırsatınız olur. Öte yandan ICO’lar, projenin geliştiricilerini ne kadar araştırmış ve ne kadar iyi analiz etmiş olursanız olun neticede hiç tanımadığınız bazı insanlara güvenmeniz ve onları desteklemeniz anlamına gelir. Dolayısıyla da en iyi durumda bile her zaman risk vardır.

• Neyi desteklediğinizi bilirsiniz; ama arada düzenleyici kurumlar olmadığı için projenin ilerleme aşamalarını şeffaf bir şekilde takip edemezsiniz. Proje ekibini ne kadar iyi analiz etmiş olursanız olun, ekipteki kişiler ne kadar tanınmış olursa olsun ekibin, projenin geliştirme sürecinde ne yaptığını, ne kadar ilerlediğini, ilerlemenin beklenildiği gibi gerçekleşip gerçekleşmediğini tam anlamıyla bilemezsiniz. Elbette bu, diğer pek çok yatırım için de geçerli diyebileceğimiz bir durum.

• Her şey yolunda olsa da beklenmedik siber saldırılar olabilir. ICO’larda yatırımcı için güvence mekanizması akıllı sözleşmelerdir. Akıllı sözleşmeler, yeni bir teknoloji ve bu da beraberinde çeşitli yazılım hatalarını getirebiliyor. Bunun en iyi örneği de DAO ICO’su. 2016 yılında yapılan ICO, 168 milyon dolar topladı; ancak akıllı sözleşmesindeki bir açık sebebiyle 70 milyon dolar, hacker’ların eline geçti.

• Özetle ICO’lara karşı bu şişirilmiş coşku ve umut, elbette dolandırıcıların da radarında. Resmi bir prosedür dahilinde gerçekleşmediği için ICO yapmak kolay bir süreç. Finans ve hukuk otoritelerince denetlenmediklerinden ve gözetim altında gerçekleşmediklerinden dolayı, bir ICO’da kaybettiğiniz varlıklarınızı asla geri alamayabilirsiniz.

UYARI: 2010’da Bitcoin almadığınız için büyük bir hayıflanma içerisindeyseniz her ICO etkinliğinin büyük bir fırsat olacağına dair bir duyguya kapılabilirsiniz. Ama her ICO, büyük bir fırsat değildir!

ICO’nun Proje Geliştiricileri İçin Avantajları

Yeni bir amaçla ortaya çıkan bir Blockchain projesini geliştirmek için ekibin, paraya ve zamana ihtiyacı vardır. Geliştiriciler, bunun için bankadan kredi çekebilir; bir yatırımcı bulup onu fikirlerine ikna etmeye çalışabilir ya da ICO yapabilir. ICO dışındaki bir senaryoda proje, yatırımcılara sunulur ve projeye güvenen, inanan yatırımcılar ekibe ihtiyaçları olan ilk sermayeyi sağlar. Ama bu, şirketteki mülkiyet haklarından bir ölçüde vazgeçmek anlamına gelir.

• ICO’nun diğer kaynak bulma yöntemlerinden en önemli farkı ve avantajı, geliştiricilerin şirketlerinin hisselerini ve dolayısıyla da yönetimlerini, başka bir yatırımcı ile paylaşmak zorunda kalmadan ihtiyaçları olan sermayeyi küresel düzeyde toplayabilmeleridir.   
• Geliştiriciler için ICO yapmak daha az ya da hiç yasal prosedüre takılmadan projeleri için fon sağlamak anlamına gelir. Çoğu durumda özkaynak kaybı olmadan projenin geliştirilmesi için ihtiyaç duyulan fon sağlanmış olur.
• Geliştirici ekiplerin, çalışan bir ürün sunma zorunluluğu yoktur. Bu da ekipler için kaynak gereksinimini hızlı bir şekilde hallederek proje geliştirme sürecine özgürce, kaygısız bir şekilde odaklanma gibi avantajlar sunar.
• Geliştiricilerin Blockchain tabanlı bir proje geliştirerek yenilikçi bir fikir sunma ve deneyim kazanma şansı olur.
• ICO sayesinde projenin ileri safhaları için yeni ürün ya da hizmetleri test etmek isteyen bir kullanıcı tabanı da oluşturulmuş olur.

Ancak ICO’lar geliştiriciler için de bazı riskler içerir. Örneğin en kötü senaryoda belirsiz yasal düzenlemeler nedeniyle aniden inceleme altına alınarak ağır para cezaları almaktan bahsedebiliriz.  Ayrıca projelerinin piyasada hiçbir yankı uyandırmaması nedeniyle çeşitli kişisel kayıplar yaşamak da söz konusu olabilir. Ekip söz verdiği projeyi, çeşitli sebeplerle tamamlayamazsa arkasındaki sebep her ne olursa olsun muhtemelen internetin hemen her yerinde “dolandırıcı” olarak etiketlenecektir. Bu da kariyer denen hikayenin ciddi bir darbe alması demektir. Öte yandan ICO’lara katılan büyük bir çoğunluk hızlı al-sat yapmayı planlar. Yatırımcılar, bir anda ellerindeki dijital varlıkları satmaya başlayabilir ve piyasa değeri önemli ölçüde düşebilir. Böyle bir durum da geleceği parlak olan bir projenin bile tökezlemesine sebep olabilir.

ICO’lara Dair Çeşitli Veriler

İlk ICO örneği 2014 yılında gerçekleştirilen Ethereum ICO’su olmasa da, bu fon toplama yönteminin popülerleşmesini sağlayan, Ethereum ağının yeni proje geliştiricilerine sunduğu kolay projelendirme süreçleri ve tabii Ethereum ICO’sunun başarısı oldu. O günden bu güne binlerce ICO yapıldı. Özellikle de 2017 yılı ICO’ların patlama yaptığı yıl olarak görülüyor.

2017’de yaklaşık 900; 2018’de ise yaklaşık 1200 ICO yapıldığı tahmin ediliyor. 2017 ve 2018 ICO açısından en zengin zamanlardı; ancak her zaman başarılardan bahsedemiyoruz elbette. Blockchain Simplified platformunun araştırmasına göre 2018 yılında yapılan ICO’ların %53,3’ü, ICO hedeflerine ulaşamadan süreci bitirdi. Review of Financial Studies’in yaptığı araştırma, Ocak 2016 ile Ağustos 2019 tarihleri arasında yapılan ICO’ların küresel olarak neredeyse 13 milyar dolar topladığını gösteriyor.

Ernst & Young’ın yayımladığı rapor ise 2017 yılında yapılan ICO’ların %86’sının liste fiyatlarının Ekim 2018’de satışın altında kaldığını söylüyor. Satis Research Group’un yayımladığı 2018 raporu ise yaklaşık 1.500 ICO’yu araştırarak bunların %78’inin (1,3 milyar dolar değerinde) dolandırıcılık olarak tanımladı.

Kim ICO Yapar?

ICO için -kabaca- son derece özgür bir kaynak sağlama yoludur diyebiliriz. Dolayısıyla da teknolojik gereklilikleri yerine getiren herkes ICO yapabilir. Elbette önce bir fikrinizin, fikrinizi hayata geçirebilecek teknik becerilerinizin ve ekibinizin olması gerekir. Bununla birlikte bir ICO etkinliği düzenlemeden önce hukuki sınırların neler olduğu, ICO süreçlerinin hangi ülkelerde hangi yasal düzenlemelere tabi olduğu araştırılmalıdır. ICO başlatmadan önce mutlaka bir hukuk danışmanıyla görüşülmeli ve fikir alınmalıdır.

Öte yandan ICO’da hiçbir kural ve sorumluluk yoktur da diyemeyiz. Kripto para piyasası içerisinde doğal olarak şekillenen tutarlı bir süreç organizasyonu vardır. Resmi şartlar, denetleme ve gözetim olmasa da başarılı bir ICO etkinliği planlamak için uyulması gereken kurallar vardır.

Geliştiriciler İçin ICO Nasıl Yapılır Rehberi

ICO’lara Kim Katılır?

Herkes ICO yatırımcısı olabilir. Dünyanın farklı yerlerinde yaşayan herkes, düşük bütçelerle ICO’lara katılabilir. Ancak ICO, herhangi bir kripto para borsası üzerinden yapılıyorsa ve borsanın yaşadığınız coğrafyaya yönelik kısıtlamaları varsa katılamazsınız. Yine de bir ICO’ya katılmadan önce yasal sınırların neler olduğunu bilmelisiniz.

ICO’lara Katılmak İçin Ne Gerekir?

Kripto para dünyasına ICO etkinlikleri ile girmek, riskli bir karardır. Eğer ICO etkinlikleriyle ilgileniyorsanız öncelikle kripto para dünyası hakkında detaylı bilgi sahibi olup bir süre deneyim kazanabilirsiniz. Bu bağlamda ilk gereklilik tabii ki piyasayı tanımak, 360 derece bir bakış açısı geliştirmek için çokça araştırma yapmak (bknz: Kripto101).

ICO’ya katılmak için

• Blockchain teknolojisini ve kullanım alanlarını bilmek
• farklı kripto para birimlerini tanımak
• yeni teknolojiler hakkında genel bir bakış açısına sahip olmak
• kripto para borsalarını tanımak ve borsa arayüzlerinin kullanımına aşina olmak
• cüzdan kavramını bilmek
• farklı ağlarda cüzdan hesapları açmış ve kullanımlarına hakim olmak 

gibi temel gereksinimlere ihtiyaç vardır.

ICO süreçleri, geliştirici ekiplerin web siteleri üzerinden yürütülebileceği gibi kripto para borsaları üzerinden de yürütülebilir. Borsa üzerinde yapılan ICO’ların daha güvenli olacağını söyleyebiliriz. Her ne kadar ICO’da borsalar, projeleri incelemese de itibarlarını zedeleyecek projelerin ICO’larına aracılık etmemeye çalışırlar. Ama bu çok genel bir ifade. Her yatırımcı kendi değerlendirmesini yapmalıdır.

Çoğu ICO’da satın alma işlemi, başka bir kripto para üzerinden yapılır (İtibari para kullanımı daha nadirdir.). Dolayısıyla da seçtiğiniz ICO’ya katılmadan önce ilgili borsada hesap oluşturmanız, başka bir kripto para satın almanız, istenen ağda kripto para cüzdanınızın olması gerekebilir. Örneğin sunduğu avantajlardan dolayı yeni token projeleri genellikle Ethereum ağında oluşturulur. Bu da ERC-20 standardına sahip bir cüzdanınızın olması gerektiği anlamına gelir.

UYARI: Hiçbir ICO’da -ne kadar kârlı olacağı söylenirse söylensin- asla riske edebileceğiniz meblağ üzerinde yatırım yapmayın.

ICO Süreci Nasıl İlerler?

ICO süreçleri, geliştiriciler tarafından farklı farklı planlanabilir. ICO’lar aşamalardan oluşabilir, çeşitli ödül sistemleri tasarlanmış olabilir, satın alınan dijital varlıklar ICO bitiminde hemen cüzdanlara aktarılabileceği gibi bir süre sonra da aktarılabilir, satın alınan dijital varlıkların avantajları farklı olabilir… ICO süreçlerinin nasıl işlediğini, ICO Süreci Nasıl İlerler? başlıklı detaylı içeriğimizden öğrenebilirsiniz. ICO’larıyla ünlü Gate.io borsasındaki ICO’lara katılmanız için yapmanız gerekenleri de Gate.io’da ICO Süreçleri başlıklı içerikte anlattık.

ICO’da Alınan Coin/Token Ne İşe Yarar?

ICO sürecinde satılan coin ya da token’ların hangi amaca hizmet edeceği, yatırımcılara ne tür avantajlar sağlanacağı white paper’da belirtilmiş olmalıdır. Ne aldığınızdan emin olmadan satın alma işlemi yapmamak için white paper’ın ilgili bölümünü mutlaka okumanızı öneririz.

ICO’da satışa sunulan kripto para ya da token, nasıl yapılandırıldığına bağlı olarak farklı getiriler sunabilir:

• projenin sunduğu ürün ve hizmetlere ayrıcalıklı erişim
• projenin ilk yatırımcılarına avantajlı kullanım hakkı
• premium özelliklere indirimli erişim
• gelecekteki kazanç için kâr ortaklığı gibi getirileri olabilir.

ICO’lar Nasıl Takip Edilir?

Kripto para dünyasının hızını yakalamak oldukça zor. Bu durum ICO’lar için de geçerli elbette. Ama ICO’ları takip etmekten çok daha önemlisi yeni keşfettiğiniz bir ICO’ya yeterince zaman ayırarak geniş kapsamlı bir araştırma yapıp güvenilirliğini denetlemenizdir.

Güncel ICO haberlerini bir araya getiren pek çok site bulunuyor. ICO takvimi yayınlayan investing.com ve coinmarketcap.com gibi siteleri ziyaret edebilirsiniz.

UYARI: Kripto para yatırımcılarının piyasayla ilgili gelişmeleri, yenilikleri ve etkinlikleri duyurduğu, değerlendirdiği, tartıştığı gruplarda/forumlarda yazılanları baz alarak herhangi bir ICO’ya katılma kararı vermemelisiniz. Çünkü sürü psikoloji, bazı şeylerin gözden kaçmasına sebep olabileceği gibi birkaç yatırımcı, tartışmaları domine ya da manipüle edebilir. Her yatırımcı mutlaka kendi araştırmasını yapmalıdır.

ICO’nun Başarısı Nasıl Değerlendirilir?

Bir ICO’ya yatırım yaptıktan sonra yatırımcıların aklına gelen ilk soru, herhalde, ICO’nun başarılı bir şekilde tamamlanıp tamamlanmadığı olacaktır. Bu sayede yaptığınız yatırımın ileride size nasıl döneceğini daha iyi kestirebilirsiniz. Ancak bunun hiç de kolay olmadığını baştan söyleyelim.

ICO, henüz çok yeni bir olgu olmasına rağmen çeşitli dinamiklerle birlikte büyüyor ve son zamanlarda yapılan ICO’ların eskilere nazaran daha büyük maddi başarılar yakaladığını görüyoruz. Bazen kişilere önemli miktarda yatırım getirisi sağlayan projeler, ICO süreci içerisinde en yüksek miktarda para toplayan projeler olmuyor. Ya da ICO’da çok yüksek miktarda para toplayan projeler, piyasaya çıktığında aynı başarıyı yakalamıyor. Yazının bu kısmına kadar pek çok defa dile getirdiğimiz gibi ICO’da henüz ortada olmayan bir projeye, arkasındaki ekibin bunu başarabileceğine inanarak yatırım yaparız. Dolayısıyla da süreç tüm başarılara ve başarısızlıklara açıktır.

Geçmiş ICO’lara baktığımızda bir ICO’yu değerlendirirken genel anlamda toplanan para miktarı ve yatırım getirisini dikkate alabiliriz. Ama kripto para piyasası çok dalgalı olduğundan değerlendirmelerin sonuçları her zaman değişebilir.

Örneğin 2014 yılında yapılan, 42 gün süren ve toplamda 18 milyon dolar toplayan Ethereum ICO’su, topladığı meblağ açısından en başarılı ICO olmasa da bugün yatırımcılarına çok yüksek miktarlarda getiri sağlıyor. ICO’da 0.67 dolar civarında satışa sunulan EHT, bugün neredeyse 3000 dolar üzerinden işlem görüyor. Daha yakın zamanlarda yapılan ICO’lara baktığımızda ise toplanan para miktarlarının önemli ölçüde arttığını görüyoruz. Örneğin EOS, bir yıl süren ICO sürecinin sonunda 4 milyar dolar topladı. ICO’da 0,92 dolar civarında satışa sunulan EOS, bugün neredeyse 7 dolar üzerinden işlem görüyor.

ICO’ların Tarihi Süreci başlıklı içeriğimizi inceleyerek geçmişte hangi fikirlerin ve ekiplerin, ne tür başarılar yakaladıklarını, bugün hangi noktada olduklarını analiz edebilir, öngörülerinizi güçlendirebilirsiniz.

ICO Nedir: Madalyonun Öteki Yüzü

• Yeni bir token oluşturmak istiyorsanız bunu Ethereum Blockchain platformunda ERC20 standardını kullanarak neredeyse hiçbir kod bilgisi gerekmeden, birkaç önemli parametreyi girip tamamen ücretsiz bir şekilde yapabilirsiniz. Elbette bunu yapmanızı sağlayan başka Blockchain platformları da bulunuyor.
• Geriye ICO’nuzu duyuracağınız bir web sitesi, sosyal medya hesapları açmak kalıyor. Web sitesi için tek tıkla kurabildiğiniz hazır şablonlar bile var. Tüm bunların maliyetleri ise oldukça düşük.
• Şimdi önemli bir sorun var: White paper yazmanız gerek. Aslında gerekmiyor. ICO’nuzu profesyonel gösterecek white paper’ı da satın alabiliyorsunuz. Bu işi yapan insanlar da var.
• Geriye sadece sahte fotoğraflar, sahte biyografiler, sahte sosyal medya hesapları ile mükemmel bir sahte ekip yaratmak kalıyor.

Gördüğünüz gibi birkaç gün içerisinde pek çok yatırımcıyı kandırabileceğiniz ICO’nuzu hazırlayabilirsiniz. Bir ICO’nun güvenilir olup olmadığını, başarılı olup olamayacağını anlamanıza yardımcı olabilecek Doğru ICO’yu Seçme Rehberimizi inceleyebilirsiniz.

ICO’lar Yasal Mı?

ICO, finans ve teknoloji dünyasında çok yeni bir olgu. Dolayısıyla da dünyanın pek çok yerinde yasal çerçevesi çizilmiş değil. Bununla birlikte bazı yaptırımlar da var. Ancak bu soruya tüm ülkeleri kapsayacak bir yanıt vermek zor.

U.S. Securities and Exchange Commission (SEC, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu), Aralık 2017’de ICO’larda satışa sunulan bazı token’ları menkul kıymet olarak sınıflandırdı. ICO’lar yasal olarak düzenlenmemiş süreçler olsa da SEC, gerekli gördüğünde (satılan dijital varlığı menkul kıymet olarak değerlendirdiğinde) müdahale edebiliyor. Telegram’ın 2018 ve 2019 yıllarında yaptığı ve 1,2 milyar doları yatırımcılara iade etmek zorunda kaldığı ICO buna örnek. Amerika’da durum böyleyken Güney Kore ve Çin’de ICO’lar tamamen yasak. ABD, Kanada gibi ülkeler ICO süreçlerini düzenlemek için çalışmalar yapıyor. Türkiye’de ise herhangi bir yasak ya da kısıtlama bulunmuyor. Yatırımcılar Gate, Coinlist gibi kripto para borsaları üzerinden ICO’lara katılabiliyor (bazı ICO’lara katılamamak, borsanın Türkiye’ye hizmet vermemesiyle ilgili olabilir). Avustralya, Hong Kong,Yeni Zelanda, Birleşik Arap Emirlikleri’nde ise ICO’ların yasal çerçevesi, 2017’deki ICO yoğunluğundan ve büyük başarılardan sonra belirlendi.

Öte yandan MailChimp, Google, Facebook ve Twitter platformlarda kripto para ve ICO’larla ilgili reklam yayınlanması da genel olarak yasak (onaylı reklamverenler gibi bazı istisnai durumlar olabiliyor).

Şu an için ICO yapmak ve ICO’lara katılmak, oldukça kolay olsa da ileride yapılabilecek düzenlemelerle birlikte geliştiriciler için IPO benzeri karmaşık süreçler söz konusu olabilir. Yasal prosedürün belirlenmesindeki en önemli zorluk da sanıyoruz ki ICO’ların dünyanın her yerinden herkesin katılımına açık olması.

ICO ve IEO Farkı Nedir?

IPO, ICO, STO, IEO… Hepsi de süreçleri birbirinden farklı şekillerde ilerleyen kaynak yaratma (fon toplama) yöntemleri. 2017-18 yılları, ICO açısından en zengin yıllardı. Elbette pek çok dolandırıcılık vakası da yaşandı. Bu yüzden de piyasa, hem geliştiriciler hem de yatırımcılar için daha güvenli yollar arıyor. IEO’nun da genel olarak böyle bir bakış açısıyla ortaya çıktığını söyleyebiliriz.

Initial Exchange Offering (IEO), girişimcilerin Blockchain tabanlı projeleri için finansal kaynak bulmak amacıyla kripto para borsaları üzerinden yürüttükleri ön satış sürecidir. IEO’nun ICO’dan en önemli farkı, sürecin kripto para borsası tarafından yönetiliyor oluşudur. IEO hakkında daha fazla bilgi almak ve ICO ile farklarını öğrenmek için IEO Nedir, Nasıl Yapılır Rehberimize göz atabilirsiniz.

ICO ve Airdrop Farkı Nedir?

Airdrop da kripto para dünyasının sunduğu fırsat alanlarından biridir; ancak ICO ile tamamen farklıdır. Airdrop, genellikle, yeni bir kripto para biriminin ya da token’ın tanıtımını yapmak amacıyla planlanan ve kullanıcılara belirli görevleri yerine getirmeleri koşuluyla coin ya da token hediye eden etkinliklerdir. Airdrop hakkında detaylı bilgiyi Airdrop Nedir, Neden Yapılır, Süreç Nasıl İlerler konulu kapsamlı rehberimizden alabilirsiniz.

ICO Nedir: SONUÇ

Kripto para olgusunun 10 yıldan biraz daha uzun bir mazisi var ve ancak son 5-6 yıldır ciddi anlamda geniş kitlelere yayılabildi. Bu kısa ama hızlı gelişen süreç içerisinde aslında ICO kavramı da oldukça yeni. Dolayısıyla da yatırım kararlarınızı şişirilmiş bir yüksek kâr umudu ile değil de ayakları yere basan detaylı araştırmalar ile vermelisiniz. İşe elbette kripto para pazarını geniş bir bakış açısıyla anlamaya çalışarak başlamalısınız.

ICO’larda garanti bir getirinin söz konusu olmadığını, neye yatırım yaptığınızın bilincinde olmanız gerektiğini, vadedilen proje gerçekleşmezse yasal haklarınızın oldukça sınırlı olduğunu, paranızı kaybedebileceğinizi unutmayın.

UYARI: Kripto para birimlerine ya da token’lara yatırım yapmak oldukça yüksek riskler içerir. Piyasada, doğası gereği, hızlı düşüş ve yükselişler yaşanabilir ve yatırımcılar bu tür durumlarda ciddi kayıplara uğrayabilir. ICO’lar da bu durumdan bağımsız değildir. Bu içerik, asla ICO’lara katılmanız yönünde bir tavsiye niteliğinde algılanmamalıdır. İçeriğimizde geniş bir bakış açısıyla ICO nedir, ICO neden yapılır, ICO süreci nasıl ilerler, nelere dikkat edilmelidir gibi sorulara cevap vermeye çalıştık. Her yatırımcı, yatırım kararlarını kendi araştırmalarına dayandırarak vermeli veya bir finans uzmanına danışmalıdır. Coinler.us, içerikte yer alan bilgilerin doğruluğu ya da güncelliği konusunda hiçbir beyanda bulunmaz ve garanti vermez.

ICO mu Dolandırıcılık mı? Nasıl Anlarım?